In deze brochure vindt u informatie over zwangerschapsdiabetes en wat dit voor u betekent. Iedere mens is uniek, daarom kan bij u de behandeling anders zijn dan in deze folder staat. De diabetesverpleegkundige, verpleegkundig specialist en/of de internist vertellen u meer over uw persoonlijke situatie. Er is een directe samenwerking met de verloskundige en/of de gynaecologen.

 

Bij u is zwangerschapsdiabetes geconstateerd door middel van de Orale Glucose Tolerantie Test (OGTT). Soms zijn er omstandigheden (o.a. na bariatrische chirurgie (maagverkleining)) waardoor er geen OGTT kan worden uitgevoerd en wordt de diagnose zwangerschapsdiabetes gesteld op basis van gemeten bloedsuikers via de vingerprik.

 

Wilt u zelf een afspraak maken bij een diëtist in uw eigen omgeving?

Wilt u ter voorbereiding op uw afspraak met de dietist alvast de volgende video bekijken?

Dieetvideo.nl: 1 beeld zegt meer dan 1000 woorden 

U krijgt van de doktersassistente (van de polikliniek Interne Geneeskunde) een lijst met namen van diëtisten. Bij uw eerste afspraak met de diabetesverpleegkundige krijgt u een verwijzing die u aan de diëtist kunt geven.

 

Algemeen advies: Neem bij elke controle (bij iedere zorgverlener) uw diabetesdagboek mee met de gemeten waardes.

 

Wat is diabetes?

Diabetes mellitus is een ziekte waarbij te veel suiker (glucose) in het bloed zit. Daarom wordt diabetes ook wel suikerziekte genoemd. Koolhydraten (suiker en zetmeel) in onze voeding zorgen ervoor dat de glucose in het bloed stijgt. De hoeveelheid glucose in het bloed wordt geregeld door het hormoon insuline dat in de alvleesklier wordt gemaakt. Insuline zorgt ervoor dat glucose in de lichaamscellen komt. Glucose is een energiebron voor ons lichaam. Bij mensen met diabetes wordt er te weinig insuline aangemaakt. Hierdoor kan glucose niet goed in de cellen komen en blijft het in het bloed. De bloedsuiker is dan te hoog. Er zijn verschillende  soorten diabetes, zoals diabetes type 1, diabetes type 2 en zwangerschapsdiabetes (diabetes gravidarum). Bij alle soorten van diabetes zijn de bloedsuikerwaarden te hoog.

 

Wat is zwangerschapsdiabetes?

Zwangerschapsdiabetes is een tijdelijke vorm van diabetes die meestal verdwijnt na de zwangerschap. Zwangerschapshormonen zorgen ervoor dat de lichaamscellen minder goed reageren op insuline. Het lichaam maakt daarom extra insuline aan tijdens de zwangerschap. Als het lichaam niet genoeg extra insuline kan aanmaken, ontstaat zwangerschapsdiabetes.

 

Ongeveer 7 procent van de zwangeren (1 op de 14 zwangeren) krijgt zwangerschapsdiabetes.

Risicofactoren hiervoor zijn:

• Zwangerschapsdiabetes tijdens een eerdere zwangerschap
• Een eerder zwaar kind bij de geboorte
• Overgewicht
• Familieleden met diabetes
• Ethnische achtergrond

 

Zwangerschapsdiabetes ontstaat meestal in de tweede helft van de zwangerschap en kan worden opgespoord met de OGTT test (orale glucose tolerantie test). Met deze test wordt bekeken of u een te hoog glucosegehalte heeft, voor en na inname van een hoeveelheid suiker.

 

Mogelijke gevolgen van zwangerschapsdiabetes

Voor het ongeboren kind:

• Verhoogde kans op een  te hoog geboortegewicht (macrosomie).
• Verhoogde kans op te lage bloedglucosewaarden (hypo's) na de geboorte.
• Verhoogde kans op diabetes op latere leeftijd.

 

Voor de moeder:

• Verhoogde kans op hoge bloeddruk of pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging).
• Verhoogde kans op vastzittende schoudertjes (schouderdystocie) of een keizersnede (vooral bij grote baby).
• Verhoogde kans op diabetes type 2 en/of hoge bloeddruk op latere leeftijd.

 

Behandeling tijdens de zwangerschap

De behandeling van zwangerschapsdiabetes volstaat meestal met een dieet en meer bewegen (beweegadviezen). Er wordt een glucose dagcurve geprikt om te kijken of het lichaam genoeg insuline aanmaakt.

Het is ook belangrijk om een gezonde levensstijl te hebben. Als uw bloedsuiker te hoog blijft ondanks het dieet, dan wordt u behandeld met insuline (ongeveer 21% van de vrouwen met zwangerschapsdiabetes). Insuline is niet schadelijk voor u en uw kind. Vrouwen behandeld met insuline bevallen in het St Jansdal altijd in het ziekenhuis onder verantwoording van de gynaecoloog.

 

Hoe vaak meet u de bloedglucose?

• Maak twee tot drie keer per week een 4-punts dagcurve.
• Eén of twee keer op een doordeweekse dag
• Eén keer in het weekend.

Een 4 punts dagcurve betekent: meet de bloedsuiker en 1.5 uur na elke hoofdmaaltijd.
 

Wat zijn de streefwaarden voor de bloedglucose tijdens de zwangerschap?

• Streefwaarde nuchter vóór het ontbijt: lager dan of gelijk aan 5.3 mmol/l
• Streefwaarde 1,5 uur ná de maaltijd: tussen de 4.0 en 7.0 mmol/l

 

Als u insuline nodig heeft, worden er met u andere afspraken gemaakt.

 

De materialen voor het meten

De poli-assistente heeft een machtiging bij Mediq (medisch verzendhuis) geregeld zodat u de teststrips, lancetten en eventueel andere materiaal kunt bestellen bij Mediq. Zij sturen u de materialen naar uw huis. Afhankelijk van uw zorgverzekeraar kan er een eigen bijdrage gevraagd worden.

 

De diabetesverpleegkundige

Na verwijzing krijgt u een uitnodiging voor een afspraak van ongeveer 30 minuten met de diabetesverpleegkundige op de polikliniek interne geneeskunde. Soms krijgt u de informatie samen met een andere zwangere. Wilt u dat niet? Geef dit aan. Bij uitzondering vindt dit consult telefonisch plaats. Tijdens dit gesprek krijgt u informatie over zwangerschapsdiabetes en uitleg over het meten van uw bloedsuiker.  Gedurende de rest van de zwangerschap houdt u contact met de diabetesverpleegkundige óf met uw eigen verloskundige over uw bloedsuikerwaarden. Dit hangt af van uw situatie, en dit wordt besproken tijdens het eerste gesprek. Minimaal één keer per twee weken wordt de dagcurve gecontroleerd door de diabetesverpleegkundige of de verloskundige.

 

De internist en/of de verpleegkundig specialist

Tijdens de afspraak met de diabetesverpleegkundige heeft u een kort gesprek over de diagnose met de internist of verpleegkundig specialist. Dit gesprek kan telefonisch of persoonlijk op de  op de polikliniek plaatsvinden. Er wordt een brief gestuurd naar uw huisarts en de zorgverlener die het onderzoek heeft aangevraagd, met adviezen voor de toekomst. Als u insuline nodig heeft tijdens de zwangerschap, of als er andere redenen zijn, heeft u ongeveer 6-8 weken na de bevalling een afrondend gesprek om de bloedsuikerwaarden na de bevalling te beoordelen en de toekomst te bespreken.

 

De diëtist

U krijgt van de doktersassistente (van de polikliniek Interne Geneeskunde) een lijst met namen van diëtisten. Wilt u zo snel mogelijk zelf een afspraak maken? Het is belangrijk dat u gezond eet, maar ook dat u genoeg eet. Bij uw eerste afspraak met de diabetesverpleegkundige krijgt u een verwijzing die u aan de diëtist kunt geven.

 

De diëtist bespreekt uw voedingspatroon en geeft tips om de bloedsuikers binnen normale waarden te krijgen en/of te houden. U krijgt uitleg over koolhydraten, waaruit het lichaam glucose maakt.

 

Algemene voedingstips bij zwangerschapsdiabetes

Wij geven wij u algemene adviezen om mee te beginnen voordat u een afspraak heeft met de dietist. Het voedingsadvies is gebaseerd op gezonde voeding die genoeg voedingsstoffen bevat voor moeder en kind. Vaak helpt het al om anders te eten om te voorkomen dat u of uw kindje last krijgen van de gevolgen van zwangerschapsdiabetes.

 

Wat zit er in uw voeding?

Alles wat wij eten valt in één van de volgende groepen:

• Koolhydraten;
• Vetten;
• Eiwitten.

 

Koolhydraten en vetten zijn de brandstoffen in ons eten. Eiwitten zijn vooral nodig als bouwstof. Bij zwangerschapsdiabetes spelen de koolhydraten een grote rol.

Om te zorgen dat de bloedsuiker niet te hoog wordt, is het belangrijk om koolhydraten goed over de dag te verdelen. Koolhydraten zijn suikers en zetmeel.

Koolhydraten uit de voeding komen via de maag in de darmen terecht. In de darmen worden de koolhydraten tijdens de spijsvertering afgebroken tot glucose en opgenomen in het bloed. Dit kan de bloedsuiker laten stijgen.

 

Koolhydraten zitten in:

• Zetmeel: brood, pasta, rijst, aardappelen, peulvruchten.
• Vruchtensuiker: fruit, vruchtensap.
• Melksuiker: melk, karnemelk, yoghurt, vla, kwark.
• Suiker: koek, snoep, zoet broodbeleg, alle suikersoorten.

 

Waar kunt u op letten?

• Verdeel uw maaltijden over de dag. Het is beter om zes kleine maaltijden te eten dan drie grote maaltijden.

• Voeg geen suiker toe aan thee of koffie.
• Eet zo min mogelijk producten met suiker.
• Drink geen frisdrank of limonade met suiker. U kunt in plaats daarvan light frisdranken drinken (maximaal twee à drie glazen per dag). Water of thee zijn het beste.
• Drink ook geen ongezoet (light) of vers vruchtensap. Deze sappen bevatten  vruchtensuikers en zijn geen goed alternatief voor frisdrank.
• Eet twee keer per dag een stuk fruit, verspreid over de dag.
• Kies hartig beleg voor op uw brood, zoals kaas of vleeswaren, pindakaas, salades, sandwichspread, olijven, tapenades, vis etc.
• Bij de warme maaltijd eet u één zetmeelproduct: aardappels, rijst,  pasta, couscous, bonen, peulvruchten of brood.
• Eet geen zoete tussendoortjes, zoals chocolade, taart, koekjes, nagerechten met suiker, ijs, zuidvruchten (abrikoosjes en dadels). Goede vervangers zijn bijvoorbeeld een volkoren cracker, een volkoren boterham of groenten (bijvoorbeeld komkommer, tomaatjes, worteltjes etc).

• Gebruik geen melkproducten met toegevoegde suikers zoals vla, vruchtenyoghurt, vruchtenkwark en chocolademelk. Ongezoete melkproducten (gewone melk, yoghurt, kwark) zijn wel goed.

• Pizza, patat en pannekoeken bevatten meer koolhydraten dan bijvoorbeeld aardappelen, rijst en pasta. Eet hiervan dus minder. Bepaal voor uzelf in hoeverre u deze producten kunt gebruiken.

• Wilt u naast de extra vitamine D (10 microgram per dag) nog extra vitamines en mineralen gebruiken? Kies dan voor een multivitamine speciaal voor zwangere vrouwen. Als u dat doet hoeft u geen extra vitamine D en foliumzuur meer te gebruiken (zie ook voedingscentrum.nl).

 

Onderstaande hoeveelheden worden geadviseerd binnen de Richtlijnen Goede Voeding voor zwangere vrouwen. U kunt afwijken van de hoeveelheden die aangegeven worden als u voor uw zwangerschap gewend was om minder hiervan te eten.

Bespreek dit ook met uw dietist.

• Volkorenbrood: 4-7 sneetjes per dag
• Aardappelen, zilvervliesrijst, volkoren pasta of peulvruchten: 4-5 stuks / opscheplepels
• Groenten: minimaal 5 opscheplepels (minimaal 250 gram)
• Zuivel: 2-3 porties (450 ml) melkproducten en 40 gram kaas (2 plakken)
• Vlees (waren), vis, ei en vleesvervanger: 1 portie (100-125 gram) onbereid gewicht
• Halvarine, (dieet) margarine,40-50 gram (5 gram per sneetje brood),  vloeibare bak- en braadproducten (1 eetlepel)
• Dagelijks 1 klein handje ongezouten, ongesuikerde noten (25 gram)
• Dranken: 1,5 - 2.0 liter per dag (inclusief zuivel)

 

Behandeling tijdens de bevalling

Zwangerschapsdiabetes kan betekenen dat u in het ziekenhuis moet bevallen. Dit bespreekt de verloskundige of gynaecoloog met u. Neem voor de bevalling uw glucosemeter en teststrips mee naar het ziekenhuis (bij insulinegebruik ook de insulinepennen en naaldjes).

 

Als u insuline gebruikt, bespreekt de diabetesverpleegkundige (rond de 34-36 weken zwangerschap) met u hoe de bloedsuiker geregeld wordt rondom de bevalling en na de bevalling.
Als u insuline heeft gebruikt, wordt de bloedsuiker van de baby na de bevalling regelmatig gecontroleerd. Als de bloedsuiker te laag is, krijgt de baby extra voeding. Als dit niet genoeg is, zorgt de kinderarts voor de zorg van de baby.

 

Na de bevalling

In de meeste gevallen is de bloedsuiker binnen 24 uur na de bevalling weer normaal. Na de bevalling kunt u meestal stoppen met het spuiten van insuline. Dit is voor de bevalling met u besproken.

• Bij insuline gebruik tijdens de zwangerschap mag u in de week nadat u bevallen bent zelf twee bloedglucosedagcurves meten en deze doorgeven aan uw diabetesverpleegkundige. Zes tot acht weken na de bevalling krijgt u een afspraak bij de internist of verpleegkundig specialist. Wilt u een week voordien ook nog 2 dagcurves meten en deze laten beoordelen?
• Bij behandeling met voeding is het advies om 2 dagcurves ongeveer 4 weken na de bevalling te laten beoordelen door de diabetesverpleegkundige of bij de verloskundige.

• Is de bloedsuiker boven de 10.0 mmol/l in de weken na de zwangerschap? Neem dan contact op met de diabetesverpleegkundige.

 

De toekomst

Bij een volgende zwangerschap is de kans groter dat u weer zwangerschapsdiabetes krijgt. Daarom moet u in een volgende zwangerschap in een vroeg stadium getest worden: rond week 16 of 17. Als de suikertest (OGTT) geen afwijkingen laat zien, wordt de test opnieuw gedaan rond 28 weken zwangerschap.

Zwangerschapsdiabetes is een waarschuwing voor de toekomst. De kans om diabetes type 2 te krijgen is 50% in de eerste 5-10 jaar na uw zwangerschap.
U kunt de kans op diabetes kleiner maken door:

• Een gezond gewicht (dat past bij uw leeftijd en lichaamsbouw).

• Voldoende lichaamsbeweging.

• Gezond eten.

 

Dit alles bespreekt de internist of de verpleegkundig specialist met u tijdens het consult na de bevalling. Door middel van een brief wordt u doorverwezen naar uw huisarts. In de eerste vijf jaar na uw bevalling controleert uw huisarts elk jaar uw bloedglucosewaarden. Wij raden u aan om zelf elk jaar een afspraak te maken voor deze controle. Kies bijvoorbeeld de maand waarin uw kind is geboren, zodat u elk jaar op hetzelfde moment de controle kunt laten doen.

 

Tabel 1. Referentie glucosewaarden ná de zwangerschap

Diagnose	Tijdstip van meting	Glucose waarde(mmol/l)
Normaal	Glucose nuchter  Glucose niet nuchter	Lager dan  6.1  Lager dan  7.8
Gestoorde nuchtere glucose	Glucose nuchter  Glucose niet nuchter	Tussen 6.1 en 7.0  Lager dan 7.8
Gestoorde glucosetolerantie	Glucose nuchter  Glucose niet nuchter	Lager dan 6.1 én  Tussen 7.8 en 11.1
Diabetes mellitus	Glucose nuchter  Glucose niet nuchter	Hoger of gelijk aan 7.0  Hoger of gelijk aan = 11.1

 

Meer informatie & contact

Als u vragen heeft of uw bloedglucosewaarden willen doorgeven, dan kunt u contact opnemen met de diabetesverpleegkundige of met uw eigen verloskundige.

U kunt een bericht sturen via Mijn St Jansdal of u kunt een (telefonische) afspraak maken met de diabetesverpleegkundige via de assistente.

 

Diabetescentrum (polikliniek Interne Geneeskunde):Tel. (0341) 463747.

Bereikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 08.30-16.00 uur. Bij voorkeur in de ochtend contact opnemen.

 

• Dieetvideo.nl: 1 beeld zegt meer dan 1000 woorden 

• www.dvn.nl/wat-is-diabetes/andere-typen-diabetes/zwangerschapsdiabetes
• https://www.thuisarts.nl/zwangerschapsdiabetes/ik-heb-zwangerschapsdiabetes
• www.voedingscentrum.nl

 

Handige apps:

ZwangerHap (Voedingscentrum)

Mijn Eetmeter (Voedingscentrum)

Kies ik gezond (voedingscentrum)