Algemeen

Deze folder beschrijft de verzorging van een PEG-katheter en de eventueel voorkomende problemen. Deze folder is informatief voor de persoon die de PEG-katheter heeft, maar ook informatief voor naasten, verzorgenden, verpleegkundigen en artsen, die betrokken zijn bij de zorg van patiënten die een PEG-katheter nodig hebben. Met name indien de betreffende zelf niet in staat is de inhoud van deze folder te begrijpen of de beschreven handeling niet ten uitvoer kan brengen.

Doorspuiten

De PEG-katheter moet dagelijks doorgespoten worden met lauw water. De frequentie van doorspuiten is verschillend:

• Bij toediening van sondevoeding in porties:
  Spuit de katheter voor en na het toedienen van sondevoeding/medicatie door met 20- 25 ml lauw water.
• Bij continue voeding:
  Spuit de katheter minimaal vier tot zes keer per dag door met 20-25 ml lauw water.
  Spuit de katheter ook steeds door na het verwisselen van de voeding en voor/na het toedienen van medicatie.
• Ook als de katheter tijdelijk niet gebruikt wordt, moet de katheter minimaal één keer per dag worden doorgespoten. Als dit moeizaam gaat, dan de frequentie van doorspuiten ophogen.

Het verzorgen van de PEG-katheter

Onderstaande informatie is ook van toepassing op een PEG-J en PEJ-katheter.

Zo nodig staat er voor dit type katheters aanvullende informatie vermeld.

Algemeen:

• Was uw handen voor de verzorging altijd met water en (desinfecterende) zeep.
• Bewaar accessoires (zoals spuiten, gaasjes etc.) op een schone en droge plaats.
• Gebruik dagelijks een nieuw toedieningssysteem of spuit (tenzij toeleveringsbedrijf anders voorschrijft).

Verzorging van de huid: dag één tot en met dag zeven

De eerste vier dagen moet het metalinegaas dagelijks vervangen worden:

• Verwijder het metalinegaas.
• Controleer de huid en insteekopening van de katheter op roodheid, harde plekken, tekenen van infectie, irritatie, zwelling en afscheiding.
• Maak de huid rond de insteekopening schoon met gazen nat gemaakt met alleen water  en zorg ervoor dat het fixatieplaatje hierbij zo min mogelijk beweegt.
• Laat de huid goed aan de lucht drogen of dep de huid droog.
• Plaats het metalinegaas met de grijze zijde tegen de huid rondom de insteekplaats, tenzij er veel vocht uitkomt, dan splitgaas gebruiken, deze absorbeert meer vocht.

Tijdens deze eerste zeven dagen mag u de katheter niet draaien en dompelen. Tevens mag u de eerste tien dagen niet baden. U mag wel douchen.

Verzorging vanaf dag zeven

• Controleer de huid en insteekopening van de katheter op roodheid, harde plekken, irritatie, zwelling en afscheiding.
• Maak de huid rond de insteekopening schoon met een gaasje met lauw water (geen zeep gebruiken!).
• Laat de huid goed aan de lucht drogen of dep de huid droog.
• Indien nodig kan een splitgaas gebruikt worden.
• Draai en dompel dagelijks de PEG-katheter.
• Spuit de PEG-katheter dagelijks door.

Door te dompelen en te draaien wordt voorkomen dat het interne fixatieplaatje vastgroeit in de maagwand (burried bumper syndroom).

Draaien

• de PEG-katheter kan 360 graden om zijn as draaien, zowel links- als rechtsom.

Let op:

• Een PEG-J katheter mag in tegenstelling tot de PEG-katheter nooit gedraaid worden!
• Een PEJ-katheter mag zowel gedraaid en gedompeld worden.

Dompelen

• Externe fixatieplaatje enkele centimeters van de huid los zetten.
• Neem de PEG katheter tussen duim en wijsvinger.
• Duw de PEG katheter 3 tot 5 cm naar binnen en beweeg deze een aantal keer op en neer door het fistelkanaal. PEJ katheter 3 cm naar binnen bewegen.
• Breng vervolgens de katheter weer omhoog totdat er weerstand wordt gevoeld en zet daarna het externe fixatieplaatje op een halve cm van de huid vast (dus niet strak zetten).

Let op:
Bij gebruik van hechtingen deze laten doorsnijden door een arts of verpleegkundige na tien dagen. Dit kan ook in het ziekenhuis bij de voedingsverpleegkundige. Hiervoor mag u bellen naar de MDL poli, 0341-463899 De hechtingen kunnen niet naar buiten worden getrokken en zullen via de natuurlijke weg het lichaam verlaten.

Vervangen/verwijderen van een PEG-katheter

Vervangen van een PEG-katheter
De levensduur van de PEG-katheter is afhankelijk van de fabrikant en het soort materiaal. De katheters die in het St Jansdal geplaatst zijn, moeten in principe na 12 maanden vervangen worden of eerder bij disfunctioneren. Na deze periode kan een G-tube / gastrostomie-voedingssonde worden ingebracht. Deze heeft een ballon aan de binnenkant als interne fixatie en moet elke zes tot negen maanden verwisseld worden, afhankelijk van de conditie van de ballon.
 

Verwijderen van een PEG-katheter

Tijdens het verwijderen van de PEG-katheter krijgt u een ‘roesje”. Daarom wordt u in verband met de gegeven medicatie een dagdeel in het ziekenhuis opgenomen.
Na verwijdering en indien er geen nieuwe katheter wordt geplaatst, groeit het fistelkanaal in principe vanzelf dicht.

Voorkomende problemen

PEG-katheter valt eruit

Door het interne fixatieplaatje in de maag is de kans klein dat de PEG-katheter eruit valt. Gebeurt dat toch, dan moet u snel handelen om te voorkomen dat de opening dichtgroeit. Dit kan al binnen enkele uren gebeuren. Dek de wond af met een gaasje en neem direct contact op met uw huisarts of het ziekenhuis. In noodsituaties kan, nadat het plaatje van de sonde recht is afgeknipt, de PEG-katheter weer worden teruggeplaatst in het fistelkanaal door een bevoegd persoon.
 

Huidproblemen

• Roodheid / geïrriteerde huid.
• Lichte ontstekingen rondom de PEG-katheter komen regelmatig voor. Wees alert op langdurige infecties en op uitbreiding van ontstekingen naar diepere huidlagen of buikvlies. Symptomen: (hevige) buikpijn, misselijkheid, braken en koorts (zeer zeldzaam)
• Een schimmelinfectie herkent u aan niet begrensde roodheid. Om dit te voorkomen is het van belang om de huid rondom de insteekopening na het schoonmaken, goed droog te houden.
   

Granulatieweefsel (wild vlees)

Wild vlees is overtollig weefsel en is niet gevaarlijk. Het kan wel als hinderlijk worden ervaren. Zeker als het pijnlijk of bloederig is, of als het pus bevat. Soms wordt het ‘normale’ slijmvliesvorming aangezien voor wild vlees. Het weefsel kan behandeld worden met terracortril oogzalf.
 

Verstopping van de PEG-katheter 

Wat te doen bij een verstopping?

• Kneed het uitwendige deel van de katheter, zonder de slang te knikken. Doe dit ook bij een dreigende verstopping van de PEG-katheter. Bij een dreigende verstopping merkt u dat de sondevoeding of het doorspuiten van water moeilijker gaat.
• Spoel daarna de katheter door met lauwwarm water zonder kracht uit te oefenen. Bij teveel druk kan de katheter scheuren. Lukt dit niet, neem dan een 10 cc spuitje, vul deze voor de helft met lauw warm water en ga afwisselend terugtrekken en doorspuiten totdat de verstopping verholpen is. Bij troebel water in de spuit, weer schoon water gebruiken.
• Is de verstopping niet te verhelpen, neemt u dan contact op met het ziekenhuis. Tijdens openingstijden van de poli MDL kunt u contact opnemen met hen. Hier buiten kunt u contact opnemen met de huisartsenpost.

Belangrijk:

• Gebruik geen kracht bij het doorspoelen van de PEG-katheter.
• Spuit de katheter nooit door met koolzuurhoudende dranken. Hierdoor vlokken de eiwitten uit de voeding, wat juist verstopping geeft.
• Knik de slang niet, kneden kan wel.
• Gebruik nooit een scherp voorwerp om de katheter toegankelijk te maken.
   

Lekkage (vocht of pus)

Lekkage ontstaat meestal als de PEG-katheter te los zit, of na langere duur. Controleer of de externe fixatiedisk niet te los zit. Zet dan het externe fixatieplaatje iets strakker.
Een PEG-katheter kan ook een ballon bevatten. Bij lekkage met een ballonkatheter, controleer dan of de ballon nog voldoende water bevat.
 

Diarree of misselijkheid

Het kan voorkomen dat u last krijgt van misselijkheid of diarree.
Dit kan een gevolg zijn van:

• Medicijnen
• Onhygiënisch handelen
• Een te snelle toediening van voeding
• Een te grote hoeveelheid voeding in één keer
• Toediening van te koude sondevoeding

Overleg met uw diëtist, thuiszorg of (huis)arts wat u het beste kunt doen.

Contactgegevens bij vragen en/of problemen

Bij vragen of problemen kunt u contact opnemen met het ziekenhuis.

U kunt bellen met de poli MDL, 0341-463899, maandag t/m vrijdag 8.30-16.30 uur.