Berekenen van Koolhydraatratio 

Voor diabetespatiënten met een 4x daags insuline schema of bij gebruik van een insulinepomp (CSII - Continuous Subcutaneous Insulin Infusion), kan een koolhydraat-insuline ratio worden berekend. 

De gemeten bloedglucosewaarden worden voor een belangrijk deel beïnvloed door de koolhydraten in de voeding en de toegediende insuline.
Om deze bloedglucosewaarden optimaal te reguleren, is het van belang de (ultra) kortwerkende insuline voor de maaltijd aan te passen aan de hoeveelheid koolhydraten die gegeten wordt. 

Het aanpassen van de insuline aan de koolhydraatinname wordt de KH-ratio genoemd. Deze ratio geeft informatie over de gevoeligheid voor insuline en kan per maaltijd (soms zelfs per dag) variëren.
Het is belangrijk dat u per maaltijd weet hoeveel koolhydraten deze bevat. 

Voor het berekenen van deze ratio's is het van belang een voedingsdagboek nauwkeurig bij te houden. Alleen wanneer er betrouwbare dagcurves zijn, kan de ratio goed worden berekend. 

Eetdagboek

Het eetdagboek is bedoeld om meer inzicht te krijgen in de relatie tussen bloedglucose, insuline, voeding en drinken. Met dit inzicht kan de diëtist uw koolhydraat-insulineratio (opnieuw) berekenen. Het is belangrijk om het dagboek zo nauwkeurig mogelijk bij te houden en alle velden in te vullen. We raden aan om het dagboek direct na het eten en/of het meten van de bloedglucose in te vullen. Neem het dagboek mee als u van huis gaat. Voor het berekenen van uw koolhydraat-insulineratio zijn 3-5 volledige dagen nodig. Kies voor representatieve dagen, oftewel zoals een gemiddelde dag voor u eruitziet. Het is niet zinvol om het Diabetes Eetdagboek bij te houden tijdens uitzonderlijke omstandigheden. 

Bloedglucose
Meet uw bloedglucose in ieder geval nuchter, vóór en 1,5-2 uur na elke maaltijd, en voor het slapen. 's Nachts meten is alleen nodig in bijzondere situaties (bijvoorbeeld bij een hypo).
Noteer de hoeveelheid insuline die u heeft gebruikt, of, indien u een pomp gebruikt, uw huidige basaalstanden. 

Eten en drinken en het aantal koolhydraten
Schrijf niet alleen de maaltijden op, maar ook alle tussendoortjes en dranken. Geef nauwkeurig het soort en, indien mogelijk, het merk van het voedingsmiddel aan, zoals volkorenbrood, volle melk, cola light, pure chocolade en Mona fruityoghurt.
Geef aan hoeveel u van elk voedingsmiddel heeft gegeten, bij voorkeur afgewogen op een keukenweegschaal (bijvoorbeeld: 1 snee volkorenbrood (35 gram), 1 wit pistoletje (50 gram), 2 plakken 48+ kaas (40 gram), 200 gram gekookte volkoren macaroni, en 150 gram half om half gehakt).
Geef ook aan hoeveel u van een voedingsmiddel heeft gedronken, bij voorkeur afgemeten in een maatbeker (bijvoorbeeld: 1 glas van 150 ml of 250 ml).
Noteer ook de hoeveelheid koolhydraten in grammen. Het aantal koolhydraten per 100 gram staat vaak op het etiket.
Hulpmiddelen om de hoeveelheid koolhydraten te berekenen zijn bijvoorbeeld een tabellenboekje zoals De Eettabel of de app Mijn Eetmeter.
Als er producten zijn waarvan de hoeveelheid koolhydraten niet bekend is, omschrijf dan het product en de hoeveelheid die gegeten is zo nauwkeurig mogelijk. 

Activiteiten en andere factoren die invloed hebben op bloedglucose
Naast voeding en beweging zijn er andere factoren die uw bloedglucose kunnen beïnvloeden. In de laatste kolom van het eetdagboek is ruimte om deze factoren te beschrijven. Vul hier in wat u die ochtend/middag/avond heeft gedaan: werken/niet werken, beweging en sport (wat, hoe lang, hoe intensief), ziekte en spanning of stress. 

De diëtist en diabetesverpleegkundige begeleiden u bij het bepalen van de ratio aan de hand van het ingevulde eetdagboek. 

Aanvullende tips
Houd bij tussendoortjes de KH-ratio aan van de maaltijd ervoor. Houd daarbij rekening met de actieve insuline van de vorige maaltijd en de verwachte activiteiten.
Bij het gebruik van een insulinepomp kunt u ook de boluswizard of boluscalculator gebruiken. 

Berekenen van insulinegevoeligheid = correctiefactor voor diabetespatiënten (bij 4x daags insuline schema of CSII)

Met behulp van de correctiefactor kunt u berekenen hoeveel mmol/l uw bloedglucosewaarde daalt per extra eenheid (ultra) kortwerkende insuline, om zo de verhoogde bloedglucosewaarde terug te brengen naar uw streefwaarde.

Hoe wordt de correctiefactor berekend?
De correctiefactor wordt berekend door de totale dagdosis insuline te delen door 100.
Bijvoorbeeld:
Totale dagdosis insuline = 40 eenheden
Correctiefactor = 100 ÷ 40 = 2.5 mmol/l
Dit betekent dat de bloedglucosewaarde met 2,5 mmol/l daalt per extra eenheid insuline. 

Hoe wordt de KH-ratio berekend?

De eerste stap is bepalen of er te veel of te weinig insuline is toegediend voor de hoeveelheid koolhydraten. Dit wordt gedaan door de bloedglucose voor de maaltijd (prandiaal) te vergelijken met de bloedglucose na de maaltijd (post-prandiaal).
Het is de bedoeling dat de bloedglucose met ongeveer 2 mmol/l stijgt na de maaltijd. Als de bloedglucose daalt, betekent dit dat er te veel insuline is gespoten en moet dit gecorrigeerd worden.
Het verschil wordt gedeeld door de correctiefactor, wat aangeeft hoeveel eenheden insuline minder gespoten hadden moeten worden. 

Voorbeeld
Bloedglucose voor de maaltijd: 8.0 mmol/l
Bloedglucose na de maaltijd: 6.8 mmol/l
De bloedglucose zou 2 mmol/l moeten stijgen naar 10.0 mmol/l. Echter, de bloedglucose is gedaald, wat resulteert in een verschil van 3.2 mmol/l. Dit wordt gedeeld door de correctiefactor van 2.5, wat betekent dat er 1.3 eenheden insuline minder gespoten hadden moeten worden. 

Vervolgens
De koolhydraten (Kh) die gegeten worden, worden gedeeld door het aantal eenheden (EH) (ultra) kortwerkende insuline dat bij die maaltijd gespoten of gebolust wordt. 

Voorbeeld:
Ontbijt: 38 Kh
EH insuline = 3
KH-ratio = 38 ÷ 3 = 13
Dit betekent dat voor elke 13 gram koolhydraten bij het ontbijt, 1 EH insuline gespoten/gebolust moet worden.

Persoonlijk advies