Omgaan met jeuk

Jeukdagboek
In een jeukdagboek kunt u per dag de volgende onderwerpen beschrijven:

• tijdstippen van jeuk
• intensiteit van de jeuk
• gevolgen van de jeuk
• mogelijke oorzaak van optredende jeuk
• maatregelen
• effecten

Door dit elke dag te beschrijven wordt u zich bewust van de jeuk en de gevolgen. Ook kunt u nagaan of uw maatregelen effect hebben. Zo kan het dagboek u helpen beter met de jeuk om te gaan. U kunt het dagboek ook bespreken met uw arts, verpleegkundige, maatschappelijk werker of psycholoog. Samen kunt u dan nagaan hoe u het beste met de jeuk en de gevolgen ervan kunt omgaan.

Krabbeheersingsprogramma
Krabben kan in eerste instantie de jeuk verminderen. Veel krabben kan de huid echter beschadigen, waardoor de huidaandoening verergert. Als krabben een gewoonte is geworden die u moeilijk beheerst en u wilt het krabben verminderen, dan kan een krabbeheersingsprogramma u helpen. De verpleegkundige, arts, maatschappelijk werker of psycholoog kan u hierover meer informatie geven.

 
Ontspanningsoefeningen
Jeuk kan leiden tot spanningen, en deze kunnen de jeuk verergeren. Ontspanningsoefeningen kunnen u helpen om met die spanningen om te gaan. Ook hierover kan de verpleegkundige, maatschappelijk werker of psycholoog u meer informatie geven.
 

Bewustwordingstraining

Met behulp van een jeukdagboek wordt de patiënt zich bewust van:

• momenten van jeuk en krabben
• de omstandigheden die daarbij een rol spelen
• het effect van de maatregelen die hij heeft genomen

Een dagboek heeft 7 dagen en ziet er per dag als volgt uit:

De verpleegkundige vraagt de patiënt om een week lang het dagboek bij te houden. In een vervolgconsult op het jeukspreekuur bespreekt de verpleegkundige het dagboek met de patiënt.
Bewustwording van jeuk en krabben, kan ertoe leiden dat de patiënt minder krabt. Ook krijgt de patiënt inzicht in het effect van de maatregelen die hij neemt.
Uit het bovenstaande dagboek wordt duidelijk dat de patiënt vooral in de avond veel jeuk heeft.
Hij kan bijvoorbeeld besluiten om aan het begin van de avond de hormoonzalf te smeren, een keer extra de huid in te vetten of de jeukverlichtende medicijnen eerder op de avond in te nemen.

Krabbeheersingsprogramma

Als krabben een gewoonte is geworden, die de patiënt moeilijk kan beheersen, kan een krabbeheersingsprogramma helpen het krabben te verminderen. Dit programma is gebaseerd op habit reversal, een interventie uit de gedragstherapie.

De kern van dit programma is dat de patiënt het krabben vervangt door een gewoonte die niet schadelijk is. Bijvoorbeeld door in plaats van te krabben gedurende een minuut de vuisten te ballen, met een stressballetje te spelen of aan een ring te draaien. Die nieuwe gewoonte bouwt de patiënt langzaam, stapsgewijs op.

Stap 1
De patiënt houdt het jeukdagboek bij en noteert een week lang waar en wanneer hij krabt.

Stap 2
Daarna stelt de patiënt zich een doel. Hij neemt zich bijvoorbeeld voor om gedurende een bepaalde tijd van de dag minder te krabben, of om niet te krabben op een bepaald deel van het lichaam.

Stap 3
De patiënt zoekt naar een andere gewoonte die hij in plaats van het krabben uitoefent, bijvoorbeeld een halve minuut aan zijn ring draaien.

Stap 4
De patiënt oefent met de nieuwe gewoonte. Hij begint bijvoorbeeld met tussen 20.00 uur en 21.00 uur niet te krabben. Als hij de neiging om te krabben voelt opkomen, draai hij aan zijn ring. Als het de patiënt lukt dit vol te houden, beloont hij zichzelf met bijvoorbeeld een klein cadeautje.
De patiënt bouwt de nieuwe gewoonte langzaam op. Als het hem lukt om de doelstelling een aantal dagen achtereen te halen, breidt hij de tijd dat hij niet wilt krabben langzaam uit.
 

Ontspanningsoefeningen

Ontspanningsoefeningen kunnen helpen om spierspanningen die ontstaan door (jeuk)klachten te verminderen. Ook kunnen ontspanningsoefeningen helpen bij slaapproblemen of als vorm van afleiding.

Twee oefeningen zijn:

• progressieve relaxatie: de verschillende spiergroepen in het lichaam worden eerst aangespannen, en vervolgens ontspannen
• suggestieve relaxatie: een zwaar en ontspannen gevoel wordt opgeroepen

De verpleegkundige neemt de oefeningen met de patiënt door tijdens het jeukspreekuur. Daarna kan de patiënt de oefeningen thuis doen met behulp van een audio Cd.

Jeukdagboek