Hyperventilatie betekent letterlijk te veel ademen. Wie hyperventileert, ventileert meer dan nodig om het koolstofdioxide-gehalte in het bloed op de normale hoogte te houden.
 

Ademhaling

Door in te ademen krijgt u zuurstof binnen. Deze zuurstof wordt opgenomen door de rode bloedcellen in het bloed en wordt vervoerd naar verschillende plaatsen in het lichaam, die het nodig hebben voor verbranding. Bij de verbranding komt koolzuurgas vrij, dat in het bloed wordt opgenomen. Bij het uitademen wordt het koolzuurgas uit het bloed verwijderd.
Het is normaal dat u sneller gaat ademen tijdens lichamelijke inspanning, zoals traplopen of hardlopen. Het lichaam heeft dan meer zuurstof nodig en produceert meer koolzuurgas.
 

Hyperventilatie

Het kan gebeuren dat u sneller of dieper gaat ademen terwijl u rustig ergens zit. Dit  is hyperventilatie. Het is niet eenvoudig na te gaan hoe het komt dat iemand hyperventileert. Er zijn verschillende oorzaken voor hyperventilatie, bijvoorbeeld angst of boosheid. Soms kunnen bepaalde ziektes de oorzaak zijn van hyperventilatie. Uw arts gaat met u na wat de oorzaak is van uw klachten.
 

Verschijnselen

Wanneer u hyperventileert krijgt u te veel zuurstof in uw lichaam. De rode bloedcellen die de zuurstof opnemen en vervoeren raken hierdoor op een bepaald moment ‘volgeladen’.
De cellen kunnen geen zuurstof meer opnemen. Het zuurstofgehalte in het bloed verandert hierdoor maar weinig. De hoeveelheid koolzuurgas in het bloed verandert wel bij hyperventilatie/ Er ontstaat een tekort. Door het versneld uitademen daalt het koolzuurgehalte in uw bloed. Dit kan geen kwaad maar brengt wel een aantal verschijnselen met zich mee:

• benauwd gevoel, kortademigheid
• prop in de keel
• pijn op de borst, beklemmend gevoel op de borst, hartkloppingen of overslaan van het hart
• droge mond
• strak gevoel rond de mond
• prikkelingen in handen en voeten
• krampen in de handen
• opgeblazen gevoel in handen en voeten
• hoofdpijn en/of duizeligheid, licht gevoel in het hoofd
• slecht zien
• onwerkelijk gevoel
• anders klinkende geluiden
• waas voor de ogen
• klam gevoel
• angst om flauw te vallen
• slap gevoel in de knieën
• het idee gek te worden of dood te gaan

Deze lijst kan nog met heel veel verschijnselen worden uitgebreid. U zult geen last hebben van al deze klachten, maar een aantal hiervan zult u zeker herkennen. Hyperventilatie kan chronisch (continu hyperventileren) of als acute aanval voorkomen (op bepaalde momenten hyperventileren).
 

Chronisch hyperventileren

Bij chronisch hyperventileren is er sprake van voortdurende hinderlijke lichamelijke en psychische klachten zoals: vermoeidheid, spierpijn, depressie, slapeloosheid, piekeren en concentratiestoornissen. Acute aanvallen doen zich zelden voor. De klachten ontstaan door een verkeerd ademhalingspatroon. Het is mogelijk dat u te veel keer per minuut ademt of dat u net iets te veel koolzuurgas per keer uitademt. In beide gevallen wordt het koolzuurgehalte te laag en verandert de  zuurgraad in het lichaam. Dit verkeerde ademhalingspatroon is niet altijd duidelijk waar te nemen.
 

Acuut hyperventileren

Bij een acute aanval van hyperventilatie is er eveneens sprake van een verkeerd ademhalingspatroon. Hierbij is het echter wel duidelijk zichtbaar dat u te vaak en  te diep ademt. De klachten bij een aanval verschillen per persoon en kunnen zelfs bij één persoon van dag tot dag verschillen.
 

Behandeling

Een manier om hyperventilatie tegen te gaan is langzaam en oppervlakkig ademen. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan, want veel mensen raken in paniek doordat ze het erg benauwd krijgen. U hoeft echter niet bang te zijn. U zult zeker niet stikken en de benauwdheid is met een noodmaatregel snel te verhelpen.

Maatregelen

Als noodmaatregel kunt u een plastic zakje of uw handen afsluitend om mond en neus houden en hierin een tijdje in- en uitademen. Het net uitgeademde koolzuurgas wordt hierin opgevangen en vervolgens weer ingeademd. Op deze manier wordt het zuurstof- en koolzuurgehalte weer snel op peil gebracht. Een groot gedeelte van de klachten zal dan snel verdwijnen. Als u bang bent dat u op deze manier stikt, kunt u gerust een klein gaatje in het zakje maken. De methode met het plastic zakje is een noodmaatregel. Ook is het van belang dat u regelmatige rustige lichaamsbeweging heeft, zoals wandelen, fietsen of zwemmen. Dit is niet alleen een vorm van ontspanning, maar ook een manier om de ademhaling gunstig te beïnvloeden. Als u vaak last hebt van hyperventilatie, is het beter om met een ademtherapeut uw ademhaling te leren beheersen. Daarnaast besteedt de therapeut  aandacht aan de manier waarop u zich beweegt, aan uw lichaamshouding en uw conditie. Op advies van de ademtherapeut en in overleg met u en uw arts kan ook een psycholoog geraadpleegd worden. Een psycholoog gaat met u na wat de oorzaak van de spanningen kan zijn en probeert oplossingen te vinden om de spanningen te verminderen. Een verwijzing voor een ademtherapeut (fysiotherapeut/logopedist) en/of psycholoog kunt u krijgen via uw huisarts.

Meer informatie

Overleg met uw huisarts wanneer u meer wilt weten over hyperventilatie en de behandeling. Ook kunt u altijd contact opnemen met de Nederlandse Hyperventilatie Stichting.

Nederlandse Hyperventilatie Stichting
Postbus 74386
1070 BJ Amsterdam
Website: http://www.hyperventilatie.org
Telefoonnummer: (020) 662 88 76