Ongeveer de helft van de vrouwen die zwanger zijn, heeft problemen met bekkenpijn of lage rugpijn. Deze folder gaat over bekkenpijn en bekkeninstabiliteit tijdens de zwangerschap.
 

Wat is bekkenpijn en bekkeninstabiliteit?

Er zijn drie woorden die vaak gebruikt worden voor deze klachten: bekkenpijn, bekkeninstabiliteit en symfysiolyse. Bekkenpijn komt door instabiliteit van het bekken. Hoe instabieler het bekken is, hoe meer pijn en problemen je kunt hebben. Een heel losse verbinding tussen de twee schaambeenderen heet symfysiolyse. Echte symfysiolyse komt heel weinig voor.

 

Bouw van het bekken

Het bekken is een groep botten die met elkaar verbonden zijn. Achterin zit het heiligbeen, aan de zijkanten zijn er de darmbeenderen en aan de voorkant onderaan de buik liggen de schaambeenderen. Tussen de schaambeenderen zit een verbinding, de symfyse. Het heiligbeen is verbonden met de darmbeenderen. Dit noemen we het SI-gewricht, wat staat voor sacro-iliacale gewricht. Je kunt dit gewricht herkennen aan de twee kuiltjes naast je ruggengraat.

 

De verbindingen tussen de botten in het bekken, zoals de symfyse en het SI-gewricht, zijn gemaakt van kraakbeen. Rondom deze verbindingen zitten elastische banden en kapsels om ze sterker te maken. Tijdens de zwangerschap worden deze verbindingen flexibeler en rekbaarder. Een bekken dat wat minder stijf is en een beetje kan bewegen, is heel belangrijk tijdens de bevalling. Maar deze versoepeling kan ook pijn geven doordat de bekkenbeenderen wat meer bewegen ten opzichte van elkaar.

 

Welke klachten kun je hebben?

Pijnklachten

• Je kunt pijn voelen op of rond het schaambeen. De pijn kan ook uitstralen naar de binnenkant van je bovenbeen, naar je lies of naar je vagina.

• Je kunt pijn hebben links en/of rechts onderin je rug, ter hoogte van twee kuiltjes. Deze pijn kan uitstralen naar je bil, naar je lies, de achterkant van je bovenbeen en soms ook naar je onderbeen.

• Er kan pijn rond je stuit zijn (het laagste punt midden onder in je rug). Deze pijn kan erger worden als je moe bent of bij bepaalde bewegingen, zoals bukken, draaien, omdraaien in bed, fietsen op een hobbelige weg, hardlopen of andere schokkerige bewegingen.

 

Startpijn

Een kenmerk van bekkenpijn is 'startpijn'. Dit is pijn die je voelt als je begint met bewegen, bijvoorbeeld als je uit een stoel opstaat.

Langzamer herstellen van vermoeidheid en pijn

Na een drukke dag heeft iedereen soms langer nodig om uit te rusten. Een keer vroeg naar bed helpt meestal. Maar bij vrouwen met bekkeninstabiliteit is dit vaak veel erger. Zelfs een uurtje winkelen kan ervoor zorgen dat ze de volgende dag meer pijn en vermoeidheid hebben dan normaal.

 

Welke klachten horen niet bij bekkenpijn?

Als je alleen pijn hebt in de onderbuik of alleen aan de zijkanten van je heupen, dan komt dat meestal door iets anders. Dit is geen bekkenpijn of instabiliteit. Pijn in de onderbuik, aan de zijkanten van de baarmoeder, komt vaak door de groei van de baarmoeder. Dit heet bandenpijn.

 

Wat is de oorzaak van de klachten?

De klachten komen doordat de verbindingen tussen de bekkenbeenderen zachter worden. Dit gebeurt door zwangerschapshormonen. Meestal begint dit rond de twintigste week van de zwangerschap, omdat dan de baarmoeder zwaarder wordt. Ook de houding van je lichaam verandert tijdens de zwangerschap: hoe langer je zwanger bent, hoe meer je buik naar voren komt. Hierdoor verandert de positie van je rug en bekken, wat zorgt voor meer spanning aan de zijkanten bij de symfyse. Een verkeerde houding of te veel belasting kan de klachten erger maken. Soms krijg je pas een paar dagen of weken na de bevalling pijnklachten.

 

Wat kun je doen aan de klachten?

Het is belangrijk dat een verloskundige, arts of fysiotherapeut je vertelt wat de oorzaak van de klachten is. Zij kunnen je tips geven om de klachten te verminderen. Het is belangrijk om goed naar je lichaam te luisteren. Je moet een balans vinden tussen rust en activiteit. Bewegen is nodig om je spieren sterk te houden en spierzwakte te voorkomen. Rusten is belangrijk om je banden en kapsels te beschermen, zodat de klachten niet erger worden.

 

Algemene adviezen

Er zijn geen 'wondermedicijnen' voor bekkenpijn. Het kan helpen om te leren omgaan met de pijn.

 

Het omgaan met pijn

Bij alles wat je doet, moet je nadenken: wat levert het op? Denk aan geluk, sociale contacten en spierkracht. Maar wat kost het? Denk aan pijn, vermoeidheid en rust. Als je bijvoorbeeld een uur fietst en daarna vijf dagen moet uitrusten, is het niet slim om een uur door te fietsen. Maar als je na een halfuur fietsen snel weer herstelt (liefst binnen 36 uur), dan is het goed om vaker een halfuur te fietsen. Zo houd je je spieren sterk. Het gaat niet alleen om de pijn tijdens het fietsen, maar ook om hoe snel de pijn weer weggaat. Blijft de pijn lang of duurt het herstel lang? Dan is het belangrijk om je grenzen te leren kennen. Als je die grenzen vaak negeert, kunnen je klachten erger worden.

Ondersteuning

Praat met je verloskundige, gynaecoloog of huisarts over wat mogelijk is voor hulp thuis en op het werk. Dit kan betekenen dat je aanpassingen op het werk krijgt, minder gaat werken of zelfs stopt met werken. Als je ernstige klachten hebt, kan je arts je doorverwijzen naar een revalidatiearts. Deze arts helpt je om aanpassingen te vinden voor thuis en geeft advies over rust en activiteiten.

 

Speciale maatregelen

Hieronder bespreken we een paar speciale maatregelen. Het is handig om ze niet allemaal afzonderlijk of achter elkaar te gebruiken. Een fysiotherapeut kan je hierbij helpen.

 

Een band die niet elastisch is

Je kunt een band gebruiken die niet rekbaar is. Deze band moet de juiste maat hebben: vooraan vijf centimeter breed en achteraan zeven centimeter breed. Deze band biedt ondersteuning aan de bekkenverbindingen. Er zijn verschillende soorten banden te koop. Bijvoorbeeld de GM Medical zwangerschapsband, die ondersteunt bij een groeiende buik. De Erasmusband ondersteunt het bekken en duwt vooral aan de voorkant de bekkenbeenderen tegen elkaar aan.

 

Draag de band alleen als een deskundige dat adviseert. Als je de band draagt, moet je binnen een paar dagen merken dat je meer kunt doen met minder pijn. Als dat niet zo is, heeft het geen zin om de band nog langer te gebruiken.

 

Bewegings- en houdingsadviezen/oefeningen
(bijvoorbeeld fysiotherapie, Cesar of Mensendieck)

Dit gaat over oefeningen en tips om je houding te verbeteren en te leren bewegen zonder het bekken extra te belasten. Ook helpt het om je spieren sterker te maken.

 

Pijnbehandeling

Het is belangrijk om te weten waar je pijngrenzen liggen en goed naar je lichaam te luisteren. Fysiotherapie kan helpen bij het verminderen van pijn.

 

Rust

Rust is bedoeld om de belasting te verlagen. Het is vaak lastig om voldoende rust te nemen zonder extra maatregelen op je werk en thuis.

 

Extra hulp

Soms heb je extra hulp nodig in het huishouden of voor de zorg van andere kinderen. Het is slim om al tijdens de zwangerschap na te denken over extra hulp thuis, bijvoorbeeld na de kraamzorg.

 

Adviezen voor houding en beweging

Zitten

Zitten kan soms lastig zijn. Probeer verschillende soorten stoelen uit, zoals hoge, lage, zachte en harde stoelen, of een tuinstoel. Kies de stoel die jij het prettigst vindt.

 

Staan

Lang staan op één plek kan moeilijk zijn. Probeer dit te vermijden door te gaan zitten of te lopen, of wissel van houding.

 

Trap lopen

Als je moeite hebt met traplopen, probeer dan eens zittend de trap af te gaan. Zet je voet naast de andere voet op de traptrede. Een andere mogelijkheid is om achteruit de trap op en af te lopen.

 

Liggen en slapen

Als je 's nachts pijn hebt, kun je een kussen tussen je knieën leggen als je op je zij ligt.
 

Uit bed komen

Als je uit bed komt, rol dan op je zij met je knieën tegen elkaar. Steek daarna je voeten buiten het bed en duw jezelf met je armen omhoog tot je zit. Zo beweegt je bekken minder.

 

Aan- en uitkleden

Schoenen waar je zo in kunt stappen zijn handig. Zittend aan- en uitkleden kan ook veel pijnlijke bewegingen voorkomen.

Seksualiteit

Probeer tijdens seksualiteit een houding te vinden waarbij je je benen niet te ver uit elkaar spreidt.
 

Keukenwerk

Zitten op een kruk (met wieltjes als dat kan) is beter voor je dan steeds opstaan en zitten. Duw de kruk met je voeten naar achteren, maar haal de kruk niet naar voren terwijl je zit.

 

Autorijden

Leg een plastic zak op de autostoel als je instapt. Ga op de zak zitten en houd je knieën bij elkaar. Draai en trek je benen naar binnen. Zorg dat je de zak weghaalt voor je gaat rijden, zodat je stevig op de stoel zit. Wees voorzichtig met snelle bewegingen van je voet, zoals bij het remmen, want dat kan pijnlijk zijn of niet lukken.

 

Adviezen voor de bevalling

Pijn wordt meestal niet erger door de bevalling. Tijdens de zwangerschap worden de bekkenverbindingen al soepeler. Het bekken is goed voorbereid op de geboorte van de baby. Wel is het slim om op een paar dingen te letten tijdens de bevalling.

 

Begeleiding door verloskundige of gynaecoloog?

Bij pijnklachten die horen bij bekkeninstabiliteit hoef je geen contact op te nemen met een gynaecoloog.

Bevalling thuis of in het ziekenhuis?
Bekkenpijn is geen reden om in het ziekenhuis te bevallen.

 

Een keizersnede?

Huisartsen, verloskundigen en gynaecologen vinden dat je niet van tevoren een keizersnede moet plannen. Een keizersnede heeft meer risico’s dan een gewone bevalling en is vaak niet nodig. Onderzoek laat zien dat je herstel na een keizersnede niet sneller gaat dan na een gewone bevalling.

Inleiden bij 38 weken zwangerschap?

Als je bevalling wordt ingeleid bij 38 weken, gaat het herstel niet beter of sneller. De baarmoedermond is vaak nog niet klaar, waardoor de bevalling moeilijk kan beginnen.

Houding tijdens de bevalling

Let ook tijdens de bevalling op je houding. Trek je benen niet te ver naar buiten. Je kunt persen met je voeten op bed. Je kunt ook op een baarkruk persen, maar zorg ervoor dat je je benen niet te ver naar buiten doet. Sommige mensen denken dat een heel snelle bevalling op een baarkruk de klachten na de bevalling kan verergeren, maar daar is nog geen bewijs voor.

Pijnstilling tijdens de bevalling
Er is geen probleem met het krijgen van een ruggenprik of andere medicijnen tegen pijn.

 

Vacuüm- of een tangverlossing

De gynaecoloog kan een vacuümpomp of een tang gebruiken om te helpen bij de bevalling. Als de baby nog ver door het bekken moet, kan de gynaecoloog een keizersnede aanraden.

 

Na de bevalling

Na de bevalling verdwijnen de hormonen van de zwangerschap. Ook de verbindingen tussen de bekkenbeenderen gaan zich weer herstellen. Nu komt er iets nieuws bij: het tillen en dragen van de baby. Dit betekent dat alle adviezen die tijdens de zwangerschap belangrijk waren, ook na de bevalling belangrijk blijven. Je moet zorgen voor een balans: niet te veel rusten, want dat kan zorgen voor slappe spieren, maar ook niet te veel bewegen, want dan krijg je meer pijn.

 

Als je tijdens de zwangerschap een bekkenband droeg, is het goed om deze in de eerste week na de bevalling nog te dragen. Maak kleine stapjes, en probeer zo min mogelijk trappen te lopen of op één been te staan. Het is verstandig om vanaf de tweede dag minstens één keer per dag een klein stukje te lopen en ook even in een stoel te zitten. Voeden terwijl je ligt, helpt om onnodige inspanning te voorkomen. Als de pijn minder wordt, kun je langzaam meer gaan doen.

 

Een volgende zwangerschap

Als je weer zwanger wordt, kunnen klachten van bekkeninstabiliteit soms terugkomen. Als je wacht met zwanger worden tot je goed hersteld bent, heb je minder kans op pijn. Ook zijn je spieren dan weer sterker door oefeningen.

 

Tot slot

De meeste pijn tijdens de zwangerschap gaat vanzelf over. Dit kan een paar maanden duren, en soms meer dan een halfjaar. Als de klachten ernstig blijven of lang aanhouden, kan de huisarts je doorverwijzen naar een revalidatiearts.

 

Het is belangrijk dat er zowel op het werk als thuis begrip is voor de situatie. Veel vrouwen vinden het moeilijk om begrip te vragen omdat ze zich verantwoordelijk voelen voor hun werk of omdat ze willen zorgen dat ze voor hun zwangerschapsverlof nog veel werk afmaken.