Hieronder krijgt u een globaal overzicht van de klachten en oorzaak van een fissura ani (kloofje in de anus) en de meest gebruikelijke behandelingsmogelijkheden. Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen van een aandoening de situatie voor iedereen weer anders ligt.
Wat is een Fissura ani?
Een fissuur is een kloofje; een fissura ani is een pijnlijk kloofje in de anus. Het verloopt in de lengterichting van de anus en is gelokaliseerd in de middellijn aan de voor- en/of achterkant van de anus. Het komt meestal op jonge en middelbare leeftijd voor, maar kan zich ook zeker voordoen bij baby’s, kleuters en ouderen.
Wat is de oorzaak?
Waarom het kloofje ontstaat en waarom juist op bepaalde voorkeursplaatsen in de anus, is nog niet precies duidelijk. Mogelijk heeft het te maken met een verhoogde spanning, een soort kramp van een deel van de kringspier en een daardoor verstoorde bloedvoorziening. Onbewust wordt door de pijn en de verhoogde spanning van een deel van de sluitspier de ontlasting opgehouden. Dat heeft tot gevolg dat de ontlasting hard wordt. Bij de volgende stoelgang scheurt het kloofje dan weer open en blijft op die manier hardnekkig bestaan.
Wat voor klachten geeft een Fissura ani?
Een fissura ani geeft meestal klachten in de vorm van een scherpe pijn tijdens of na de stoelgang, vaak met wat bloedverlies.
Zijn er nog onderzoeken nodig?
Meestal zijn de klachten zo duidelijk, dat nader onderzoek - behalve het lichamelijk onderzoek - niet of nauwelijks nodig is. Bij het lichamelijk onderzoek zal de arts de anus inspecteren en zal hij de anus wat spreiden om een eventueel kloofje te kunnen ontdekken.
Wat zijn de behandelingsmogelijkheden?
Dieetmaatregelen
Meestal reageert een fissura ani op eenvoudige maatregelen. In de eerste plaats zal de stoelgang zacht gehouden moeten worden. Daarvoor is het eten van voldoende plantaardige vezels zoals zemelen, fruit, groente en bruinbrood en het drinken van veel water nodig (1 à 2 glazen water extra voor elke maaltijd). Een zekere regelmaat in het ontlastingspatroon voorkomt dat de ontlasting onnodig lang opgehouden moet worden en te hard wordt. Voorts kan het regelmatig nemen van een warm bad de verhoogde spanning in een deel van de sluitspier wegnemen.
Medicijnen
De behandeling van eerste voorkeur bestaat uit het voorschrijven van een speciale zalf (ISDN-creme). Het werkzame bestanddeel zorgt voor een ontspanning van de verkrampte (binnenste) kringspier. Hierdoor verbetert de bloeddoorstroming en kan het zweertje genezen. Geduld is nodig voor een goed resultaat: de creme moet minimaal 2 à 3 maanden meerdere keren per dag (6x) op de anus worden gesmeerd. Hoofdpijn kan een hinderlijke bijwerking zijn waardoor de behandeling soms voortijdig moet worden gestaakt.
Om de stoelgang zacht te houden kan de arts u bovendien medicijnen voorschrijven, bijvoorbeeld poeders van plantaardige vezels of een drankje.
Daarnaast zijn ook injecties met botuline mogelijk. Botuline is een geneesmiddel wat het verkrampen van de betreffende sluitspier tegen gaat en de bloeddoorstroming kan verbeteren.
Wanneer is chirurgische behandeling nodig?
Wanneer de klachten niet op bovenstaande maatregelen reageren en het kloofje blijft bestaan kan een kortdurende operatie verlichting geven. Er zijn twee chirurgische behandelingstechnieken, die beide tot doel hebben de verhoogde spanning in een deel van de sluitspier te doorbreken. De behandelend arts zal met u de keuze van behandeling bespreken. Aangezien operaties aan de anus, nogal pijnlijk kunnen zijn zeker in geval van een fissura ani, geven wij er de voorkeur aan om de behandeling in dagbehandeling / korte opname, onder goede verdoving (i.e. korte narcose) te laten plaatsvinden.
Bij de ene methode, welke onze voorkeur heeft, (LIS = laterale interne sfincterotomie) wordt via een klein operatiewondje naast de anus het binnenste deel van de sluitspier aan de zijkant ingeknipt. Dat kan onder regionale anesthesie (verdoving van een deel van het lichaam) of onder algehele narcose.
Bij de andere methode wordt de anus onder narcose pgerekt. (dilatatie volgens Lord) De ze methode wordt niet meer zo vaak toegepast.
Een relatief nieuwe methode bestaat uit de inspuiting van botox injecties onder lokale anesthesie of onder narcose.
Mogelijke complicaties van de operatieve behandeling
Geen enkele ingreep is vrij van de kans op complicaties. Zo zijn er ook bij deze operatie de normale risico’s op complicaties van een operatie, zoals bijvoorbeeld trombose, longontsteking, nabloeding, wondinfectie.
De ingrepen vinden plaats in een bloedvatrijk gebied (de anus). Daarom kan na de behandeling wat bloedverlies optreden, in het bijzonder na een LIS. Bij een LIS wordt meestal het operatiewondje open gelaten om het risico van infectie zo klein mogelijk te houden.
Bij deze ingrepen wordt geopereerd aan een deel van de sluitspier om de verhoogde spanning erin te doorbreken. De vraag doet zich daarom voor of dit gevaar op kan leveren voor de continentie. Onder continentie van de anus verstaan we het vermogen om de passage van lucht (winden), vocht (slijm, diarree) en ontlasting onder controle te houden. In het begin kan er zeker sprake zijn van enig verlies van controle van de sluitspier, met name op winden maar mogelijk ook op vocht. Dat wil zeggen, dat wanneer men een windje of wat vocht voelt aankomen, men de kringspier bewust moet aanspannen, terwijl dat voorheen moeiteloos en bijna onbewust ging. Men moet dus de continentie wat meer bewust gaan beheersen. Meestal is dit van tijdelijke aard. Helaas kan echter in een klein aantal gevallen (ca. 5%) het verlies van deze controle blijvend zijn, dat wil zeggen dat vooral het verlies van wat vocht (verlies van anaal slijm met of zonder ontlastingsvezels, soiling genoemd) soms hinderlijk zijn. In feite merkt men dit achteraf door de aanwezigheid van een kleine bruine streep (“remstreep”) in de onderbroek.
Het gebruik van een inlegkruisje zorgt in dit geval voor een schoner gevoel. Volledig verlies van controle kan, mits de ingreep adequaat is uitgevoerd, in feite nooit voorkomen.
Na de behandeling
Opvallend is dat de pijnklachten meestal sterk verminderd of zelfs direct verdwenen kunnen zijn. Na de ingreep zal de stoelgang zacht gehouden moeten worden en meestal krijgt u daarvoor een recept voor medicijnen mee naar huis. Tevens moet u voor nu en in de toekomst veel extra water blijven drinken.
Na de behandeling zal de anus bedekt zijn met een gaasje en meestal krijgt u een recept voor gaasjes mee naar huis.
Het is verstandig het anaal gebied goed schoon te houden, met name na de stoelgang, maar ook tussendoor. Twee keer per dag is meestal voldoende. Met de douche kunt u het gebied gemakkelijk schoon spoelen. Gebruik geen geparfumeerde vochtige toiletdoekjes maar dep een stuk toiletpapier even onder de kraan. Zo voorkomt u verheviging van de jeuk door irritatie.
Bij pijn is het innemen van een eenvoudige pijnstiller meestal voldoende.
Vragen
Heeft u nog vragen, stel ze gerust aan uw behandelend arts of huisarts.