Kruisbandletsel

Tijdens het sporten of door een ongelukkige beweging kan de voorste kruisband scheuren (kruisbandruptuur). Het gaat vaak samen met letsels van andere banden, de meniscus of het kraakbeen.

De knie

De knie is een scharniergewricht. Het bestaat uit twee botdelen: het scheenbeen en het dijbeen. Op de botuiteinden zit een laagje kraakbeen. Deze laag is elastisch en vangt schokken en stoten op, zodat de knie soepel beweegt. Aan de voorkant van het kniegewricht zit de knieschijf. Aan de binnen- (mediaal) en buitenkant (lateraal) van de knie zit een meniscus: een soort stootkussen. Midden in het kniegewricht ligt de voorste kruisband. Deze voorkomt dat het onderbeen tijdens het lopen en het maken van draaibewegingen naar voren schiet. De voorste kruisband geeft samen met de andere banden stabiliteit aan de knie. 

Oorzaak

Een scheur in de voorste kruisband komt meestal door een ongeluk of sportletsel. Vaak maakt de knie een extreme draaibeweging, terwijl de voet vaststaat op de grond. Het kan ook ontstaan bij krachtig overstrekken van de knie.

Vooral sporters die veel draai- en sprongbewegingen maken – zoals bij voetbal, skiën, handbal of basketbal – lopen risico op een afgescheurde voorste kruisband. Kruisbandletsel ontstaat vaak als er geen contact is met anderen; als er geen tegenstanders in de buurt zijn.

Klachten

Het scheuren van de voorste kruisband voelt alsof er iets knapt in de knie. U heeft een instabiel gevoel in de knie en u kunt door uw knie zakken. Het komt het meest voor bij mensen tussen 15-35 jaar.

Vlak na het scheuren van de voorste kruisband is de knie vaak pijnlijk en dik. Het been is meestal minder goed belastbaar is. Het lichamelijk onderzoek is dan niet goed uit te voeren. Hierdoor kan een behandelaar het letsel in eerste instantie over het hoofd zien. Het is aan te raden om de knie na een aantal dagen opnieuw te laten onderzoeken door de huisarts of een ervaren fysiotherapeut. Als hij of zij denkt aan een gescheurde voorste kruisband, wordt u doorgestuurd naar de orthopedisch chirurg.

Het onderzoek

De orthopedisch chirurg stelt eerst vast of de voorste kruisband is gescheurd. Hij doet dit naar aanleiding van uw verhaal en uw klachten. Daarnaast gebruikt hij:

• Lichamelijk onderzoek; o.a. specifieke kruisbandtesten
• Eventueel röntgenfoto’s om een botbreuk uit te sluiten
• Eventueel een MRI-scan
• Eventueel een kijkoperatie (artroscopie)

Behandeling zonder operatie

In eerste instantie is het doel van de behandeling om de pijn en zwelling te verminderen. Soms is het nodig om tijdelijk krukken te gebruiken om de knie te ontlasten. De fysiotherapeut ondersteunt u hierbij. Als het kan start u met oefeningen om de beweging van de knie te verbeteren.

Als de pijn en zwelling afnemen, en de belastbaarheid en de beweging van de knie verbeteren, kunt u ook starten met oefeningen om de stabiliteit van de knie en de kracht van de beenspieren te verbeteren.

Bij een deel van de patiënten leidt deze training – soms samen met het verminderen van hun (sportieve) activiteitenniveau – tot een acceptabele situatie zonder klachten.

Jonge sportieve patiënten die op het oude niveau willen blijven sporten, hebben vaak last van blijvende instabiliteit. Daardoor wordt bij deze categorie eerder gekozen voor vervangen van de voorste kruisband.

Lees meer in de Consultkaart Voorste Kruisbandletsel.

Operatie

Als de behandeling zonder operatie niet voldoende helpt, kan er ook een nieuwe kruisband worden geplaatst. Dit kan ook als – naast de kruisband – ook de meniscus gescheurd is. Om de meniscus goed te laten genezen en om nieuwe meniscusscheuren te voorkomen, is het namelijk van belang dat de voorste kruisband goed werkt.

De voorbereiding op de operatie

De operatie gebeurt onder algehele narcose of met een ruggenprik. Bij opname bespreekt u de mogelijkheden en uw keuze met de anesthesist.

De operatie

Bij deze operatie gebruiken we bijna altijd de techniek van de hamstringpezen. In uitzonderingsgevallen wordt er gekozen voor de knieschijfpees techniek.

De hamstringtechniek.

Bij deze operatietechniek maakt de orthopeed een nieuwe kruisband van twee pezen van de hamstrings. Deze spieren zitten aan de achterkant van uw dijbeen. Tijdens de operatie zet de orthopedisch chirurg de nieuwe kruisband vast met 1 schroef in het scheenbeen en een speciaal omklapbaar plaatje in het bovenbeen.  

De knieschijfpees techniek

Bij deze techniek gebruikt de orthopedisch chirurg het middelste deel van de pees van de knieschijf. Aan beide zijden zit een stukje bot. Deze nieuwe kruisband wordt op de oorspronkelijke plaats van de voorste kruisband geplaatst. Dit gaat via een kijkoperatie (artroscopie). Na de operatie zit er een litteken aan de voorzijde van de knie. De operatie duurt 1-1,5 uur.

Nabehandeling

De operatie is meestal in dagbehandeling:  na de operatie start u met fysiotherapie. U doet oefeningen om de knie weer tot 90 graden te buigen en voldoende te kunnen strekken. Als het buigen, de pijn en de zwelling onder controle zijn, leert u lopen met twee krukken. Daarna kunt u naar huis. Alleen in geval van forse pijn is er de mogelijkheid om nog 1 nacht in het ziekenhuis te verblijven. Een kruisbandoperatie is over het algemeen niet erg pijnlijk. U krijgt medicijnen tegen pijn en zwelling.

Complicaties

Ondanks alles, kunnen soms problemen (complicaties) optreden:

• U kunt last krijgen van een doof gevoel naast het litteken. Dit kan ook blijvend zijn.
• Het litteken kan bij knielen gevoelig zijn. Tijdens de revalidatiefase kan door (relatieve) overbelasting pijn ontstaan in de knieschijfpees. Met fysiotherapie en belastingvermindering kan dit over het algemeen goed worden verholpen.
• Uw knie kan af en toe stijf worden: u kunt hem niet goed buigen of strekken.
• In sommige gevallen moet met een kijkoperatie littekenweefsel worden verwijderd.
• Er is een kleine kans op wondinfectie en trombose.

Revalidatie

U krijgt begeleiding van een fysiotherapeut. Het streven is om na 4 weken zonder krukken te lopen. U kunt dan ook weer fietsen en autorijden. U krijgt begeleiding van een fysiotherapeut.

In de eerste weken moeten de pijn en de zwelling verminderen. Na 4 maanden is de nieuwe pees in het bot vastgegroeid. Na 6 maanden zit de getransplanteerde pees stevig op zijn plek. Een revalidatieschema moet voorkomen dat de pees te vroeg wordt belast.

Reageert de knie goed en is hij niet dik of pijnlijk, dan kunt u na 8 weken beginnen met hardlopen op een vlak terrein. Het duurt ongeveer 6 tot 12 maanden voordat u de kruisband weer volledig kunt belasten en contactsporten weer mogelijk zijn. Deze beslissing neemt u samen met de orthopedisch chirurg of fysiotherapeut.

Resultaat

Na de operatie en de revalidatie voelt de knie stabieler. Ongeveer 90 procent van de mensen heeft na de operatie geen last meer van het doorzakken van de knie. Nieuw letsel blijft natuurlijk wel mogelijk. De kans op een scheuring in de voorste kruisband is over het algemeen groter bij contactsporten.

Voor nog meer informatie over dit onderwerp, ga naar www.zorgvoorbeweging.nl