Behandeling
Er zijn diverse behandelmethoden voor prostaatkanker, zoals waakzaam afwachten, een operatie, bestraling, hormonale therapie, chemotherapie, ondersteunende behandeling of een combinatie van deze behandelmethoden. De behandeling van prostaatkanker is volop in ontwikkeling. De urologen van ziekenhuis St Jansdal volgen deze ontwikkelingen op de voet, zodat wij samen met onze patiënten de best passende behandelmogelijkheid kunnen kiezen.
Operatie
In sommige gevallen is een operatie nodig. Tegenwoordig is een robottechniek gangbaar. Het St Jansdal is niet in het bezit van een robot. Hiervoor verwijzen wij onze patiënten sinds kort naar het Antoni van Leeuwenhoek, een toonaangevend ziekenhuis in kankerzorg. Direct na de operatie wordt de behandelend arts van het St Jansdal door de collega specialisten van het Antoni van Leeuwenhoek op de hoogte gebracht van het verloop van de operatie en de gezondheidstoestand van de patiënt. Na ontslag uit het Antoni van Leeuwenhoek wordt de zorg voor de patiënt weer overgenomen door de behandelend uroloog uit Harderwijk. Voor controles en nazorg hoeven patiënten niet ver te reizen, maar kunnen zij dichtbij huis terecht. Van begin tot eind wordt samen opgetrokken, voor patiënten een veilig en vertrouwd idee.
Operatierobot
Verreweg de meeste prostaatoperaties worden in het Antoni van Leeuwenhoek met de Da Vinci Robot verricht. De urologen van het Antoni van Leeuwenhoek voeren zo’n 300 robotoperaties per jaar uit bij patiënten met prostaatkanker. Zij hebben dus ruime ervaring met deze operatie. Een groot voordeel van de prostaatoperatie met de operatierobot is een kortere opnameduur en minder kans op schade zoals incontinentie.
Bestralen
Bestraling vernietigt kankercellen. Gezond weefsel eromheen wordt ook aangetast, maar dat herstelt zich meestal. Het kan op twee manieren plaatsvinden: uitwendig en inwendig. In een aantal gevallen wordt een hormonale therapie gegeven vóór het starten van de bestraling. Nadien is er een zeer grote kans op impotentie.
Uitwendige bestraling
Uitwendige bestraling (megavolt bestraling) betekent dat radioactieve straling precies op de kankercellen wordt gericht, zodat de gezonde cellen zo min mogelijk worden beschadigd. U wordt 30 tot 35 keer bestraald onder een apparaat. Meestal duurt dat ongeveer twintig minuten. U hoeft er niet voor te worden opgenomen. De bestralingskuur duurt een aantal weken en is volledig pijnloos.
Tijdens die behandeling kunnen er neveneffecten optreden zoals vermoeidheid, misselijkheid, bloed bij het plassen en diarree. Impotentie kan een enkele keer een blijvend gevolg zijn van een uitwendige bestraling.
Inwendige bestraling
Bij inwendige bestraling, ook wel brachytherapie genoemd, worden met naalden hele kleine radioactieve zaadjes in de prostaat gebracht. Dit gebeurt via de huid tussen anus en balzak. De ingreep vindt meestal plaats onder verdoving door middel van een ruggenprik. U wordt hiervoor enkele dagen opgenomen.
De straling blijft beperkt tot het gezwel en vernietigt het kwaadaardige weefsel. Eén tot drie dagen na het inbrengen van de zaadjes mag u naar huis. Na een half jaar is de straling grotendeels uitgewerkt. De radioactieve zaadjes blijven in de prostaat. Van de bestraling zelf voelt u niets.
Hormonale beïnvloeding bij voortgeschreden prostaatcarcinoom
Doordat prostaatkanker meestal pas laat klachten geeft is de kanker vaak niet meer tot de prostaat beperkt. Bij veel patiënten worden er uitzaaiingen aangetroffen. De prostaatkanker heeft zich dan uitgebreid naar bijvoorbeeld lymfeklieren en/of botten.
Prostaatkanker neemt toe (groeit) onder invloed van het mannelijke hormoon (testosteron). Door dit hormoon uit te schakelen wordt bij 80% van de patiënten de groei van kankercellen afgeremd en kan de eventuele pijn worden verlicht. Uitschakeling van de invloed van testosteron kan op verschillende manieren gebeuren.
De behandeling kan bestaan uit een operatie van de zaadballen (die testosteron maken), medicijnen die de aanmaak van testosteron voorkomen (LR-RH-analogen), medicijnen die binding van testosteron met de prostaatcellen voorkomen (hormoonpreparaten) of combinaties hiervan.
Medicijnen
Er zijn medicijnen die de productie en/of werking van het mannelijk hormoon kunnen blokkeren. Daardoor kan de groei van kankercellen worden geremd. Het kan dan gaan om LH-RH analogen, anti-androgenen of een combinatie van beiden.
• LH-RH analogen beïnvloeden een klier in de hersenen: de hypofyse.
De hypofyse produceert hormonen, die de zaadballen aanzetten tot testosteronproduktie. Door LH-RH analogen toe te dienen wordt de hormoonproductie in de hypofyse stilgelegd, waardoor de zaadballen
geen testosteron meer produceren. De LH-RH analogen worden als langwerkend preparaat per injectie in de
buikwand toegediend. De werkingsduur van dit medicijn is op z’n minst één maand
• Anti-androgenen blokkeren de werking van testosteron uit zowel de zaadballen als de bijnieren, waar ook enig testosteron wordt gemaakt. Anti-androgenen schermen als het ware het weefsel af dat gevoelig is voor testosteron. Hierdoor kan testosteron zijn werking in de prostaat niet meer uitoefenen.
• Combinatie-therapie
Testosteron wordt gemaakt in de zaadballen en de bijnieren. Bij een orchidectomie en bij de behandeling met
LH-RH analogen wordt alleen de testosteronproductie in de zaadballen gestopt. Anti-androgenen blokkeren de werking van beide soorten testosteron. Daarom kan er naast een orchidectomie of behandeling met LH-RH analogen soms ook een anti-androgeen worden voorgeschreven. Uw geslachtsdrift en potentie (erecties) kunnen afnemen als gevolg van hormonale beïnvloeding. De behoefte aan genegenheid en aanraking blijven natuurlijk hetzelfde. Als er geen testosteronproductie meer is kunt u soms last krijgen van opvliegers en enige borstontwikkeling met pijnlijke tepels. Bij een opvlieger krijgt u het gedurende enkele minuten warm en soms ontstaan er rode plekken in uw gezicht en hals. Dit is volstrekt ongevaarlijk, maar wel hinderlijk. Vaak is deze klacht met medicijnen te verhelpen.