Deze brochure heeft tot doel u informatie te geven over neuspoliepen (polyposis nasi) en neusbijholtenchirurgie.
 

Wat zijn neuspoliepen?

Neuspoliepen zijn goedaardige zwellingen van het neusslijmvlies, die meestal ontstaan in de zeefbeenholte (één van de vier neusbijholten). De zeefbeenholte zit tussen neus en ogen. De poliepen zakken als een soort “slijmvlieszakje” vanuit de zeefbeenholte (zie in de figuur één poliep) in de neus.

De oorzaak voor het ontstaan van neuspoliepen is nog onbekend.

Er zijn factoren die de kans op neuspoliepen groter maken:

• allergische aanleg.
• chronische ontsteking van het neus- en neusbijholteslijmvlies.
• overactief reagerend neusslijmvlies.
• patiënten die lijden aan astma, met name in combinatie met intolerantie voor aspirine.

Neuspoliepen ontstaan bijna altijd beiderzijds. Neuspoliepen kunnen op alle leeftijden voorkomen, vooral tussen het 30ste en 40ste levensjaar, maar zelden op kinderleeftijd. Eenzijdige neuspoliepen verdienen altijd extra onderzoek: het kan een uiting zijn van een éénzijdige kaakholteontsteking ten gevolge van bijvoorbeeld problemen met het bovengebit. Indien neuspoliepen ontstaan voor de puberteit, kan er sprake zijn van cystische fibrose. Dit wordt ook wel de taaislijmziekte genoemd, een erfelijke ziekte waarbij de slijmproducerende klieren van onder andere de luchtwegen betrokken zijn, waardoor de neus, neusbijholten en de longen chronisch ontstoken zijn.

Wat voor klachten worden veroorzaakt door neuspoliepen?

De belangrijkste klachten zijn neusverstopping, regelmatig optredend verkouden gevoel en een verminderde reuk en smaak. Minder vaak bestaan er klachten van hoofdpijn met een vol gevoel in het hoofd. In liggende houding verergeren meestal de klachten van neusverstopping.

 Verder blijkt dat een aandoening van de bovenste luchtwegen (neus en neusbijholten) veelal een nadelig effect heeft op het functioneren van de onderste luchtwegen (longen).
 

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Wanneer u bij de keel, neus- en oorarts komt met bovengenoemde klachten zal deze eerst een algemeen onderzoek doen, waarbij onder andere in de neus gekeken wordt. Vaak zijn de - voor de kno-arts karakteristieke - neuspoliepen op deze manier al zichtbaar. Soms zijn de neuspoliepen klein, verstopt en diep in de neus gelegen, zodat ze niet direct waarneembaar zijn. Deze poliepen kunnen zichtbaar worden gemaakt door het uitvoeren van een neusendoscopie. Dit is een kortdurend, poliklinisch onderzoek waarbij (met of zonder plaatselijke verdoving) met een dun “kijkertje” hoger en dieper in de neus kan worden gekeken.
Soms worden ook röntgenfoto’s van de neusbijholten gemaakt, bijvoorbeeld een sinusfoto of CT-scan.
 

Wat is de behandeling van neuspoliepen?

Er zijn verschillende behandelingen. De keuze tussen de diverse vormen van behandeling is afhankelijk van de klachten en ook van de uitgebreidheid van de neuspoliepen.

1.Medicijnen:
Behandeling met een corticosteroïd-bevattende neusnevel of -druppels kan een duidelijke verkleining van de poliepen en een vermindering van de klachten geven. Het is in principe geen bezwaar deze medicijnen jarenlang te gebruiken. Men kan er echter niet vanuit gaan dat hiermee in alle gevallen de neuspoliepen verdwijnen. Corticosteroïden (bijvoorbeeld prednison) kunnen ook in tabletvorm of als injectie worden toegediend en geven vaak een opmerkelijke verbetering van de klachten. Deze toedieningsvorm van corticosteroïden mag vanwege de bijwerkingen slechts kortdurend zijn.
 
2.Operatie:
Een tweetal operaties worden regelmatig verricht bij patiënten met neuspoliepen.

• Poliepextractie: Hierbij wordt, meestal onder plaatselijke verdoving, dat deel van de poliep verwijderd dat in de neus zichtbaar is. Het deel dat in de zeefbeenholte zit kan op deze manier niet worden verwijderd.
• (Endoscopische) neusbijholteoperatie (FESS): Bij deze operatie worden, onder plaatselijke of algehele verdoving, poliepen zowel uit de neus als uit de neusbijholten verwijderd.

Kans op een succesvolle behandeling?

Bij sommige patiënten blijken neuspoliepen, ondanks behandeling met medicijnen en operatieve verwijdering, weer terug te komen. Dit is na poliepextractie vaker het geval dan na (endoscopische) neusbijholtechirurgie. Meestal wordt na de operatie langdurig een corticosteroïdbevattende neusnevel gegeven, waardoor neuspoliepen mogelijk minder snel terugkomen. Ook is het in verband hiermee noodzakelijk een eventueel aanwezige allergie en ontstekingen te behandelen. Behandeling van de aandoening van de bovenste luchtwegen heeft vaak een gunstig effect op het functioneren van de onderste luchtwegen.
 

Kunnen neuspoliepen kwaadaardig zijn?

Er bestaan kwaadaardige neuspoliepen, maar deze komen zeer zeldzaam voor. Wanneer een poliep een niet geheel normaal uiterlijk heeft en/of maar éénzijdig voorkomt, is het altijd noodzakelijk om de poliep geheel of gedeeltelijk te verwijderen, zodat door de patholoog anatoom (weefseldeskundige) weefselonderzoek kan worden gedaan. Zodoende kan met zekerheid worden vastgesteld of er sprake is van gewone neuspoliepen of van kwaadaardige neuspoliepen.

Endoscopisch operaties aan de bijholten van de neus

Wat zijn neusbijholten?

Boven en naast de neus bevinden zich holle ruimten in het hoofd, de zgn. neusbijholten, die in directe verbinding staan met de neusholte. De twee voorhoofdsholten, gelegen boven de ogen, en de twee kaakholten die zich achter de wangen bevinden, zijn het meest bekend. Minder bekend, maar zeker zo belangrijk, zijn de holten in het zeefbeen. Deze zogenaamde zeefbeenholten bestaan uit een systeem van vele kleine holten en bevinden zich aan beide kanten tussen de neusholte en de oogkas. De kaakholten en de voorhoofdsholten staan via dit zeefbeen met de neus in verbinding. Als laatste holte kennen we nog de wiggebeensholte, ver achterboven in de neus.
 

Wanneer is een operatie aan de neusbijholten nodig?

Wanneer een ontsteking aan de neusbijholten niet geneest ondanks intensieve therapie met bijvoorbeeld medicijnen of spoelingen, dan spreekt men van een chronische ontsteking. Een dergelijke chronische ontsteking kan gepaard gaan met de vorming van poliepen. Het kan een op zichzelf staande ontsteking zijn van één bijholte, maar er kunnen ook meerdere bijholten tegelijk ontstoken zijn.Vooral in het geval van een chronische ontsteking van de zeefbeenholten kunnen ook de kaakholten en eventueel zelfs de voorhoofdsholten geblokkeerd en ontstoken raken. De belangrijkste reden voor een operatie aan de neusbijholten is een dergelijke chronische ontsteking. De centrale positie van de zeefbeenholten is de oorzaak, dat de operatieve behandeling van deze holten zo’n belangrijke rol speelt bij de neusbijholtenoperatie in het algemeen.
 

Wat is een endoscopische operatie?

Voor een goed zicht op het operatiegebied kan uw kno-arts gebruik maken van een modern hulpmiddel, een endoscoop. Dit is een klein buisje met een uitgebreid stelsel van lenzen, waardoor nauwkeurig de inhoud van de neus bestudeerd kan worden. Kijkend door de endoscoop die via de neusopening is ingebracht, kan de arts met speciale instrumenten de ontstoken neusbijholten open leggen. De endoscoop maakt het mogelijk om tijdens de operatie goed te zien waar de ontsteking zit en welke gebieden met rust gelaten kunnen worden. Een endoscopische neusbijholtenoperatie (FESS) geschiedt dus via de neusholte; FESS is de afkorting voor functional endoscopic sinus surgery. Er ontstaan geen uitwendige littekens.

Hoe vindt de verdoving plaats?

Een goede verdoving bij een operatie is belangrijk, dus ook bij een operatie aan een neusbijholte. Deze verdoving kan algeheel (narcose) of plaatselijk zijn. In beide gevallen zult u geen pijn voelen tijdens de ingreep. Uw kno-arts zal met u bespreken, wat in uw geval het beste wordt geacht.

Wat kunt u na de operatie verwachten?

Na de operatie is uw neus zeker nog niet genezen. Eigenlijk begint de genezing dan pas, omdat de ontstekingsproducten voor het eerst de neusbijholten kunnen verlaten. Uw kno-arts zal u vertellen wat u moet doen om deze reiniging te bevorderen. U mag in ieder geval de eerste paar dagen na de operatie de neus niet snuiten, omdat dan lucht en ontstekingsproducten buiten het zeefbeen geperst kunnen worden.
Gedurende de eerste dagen na de operatie is er een kans dat er een beetje vers bloed of wat bloederig slijm uit de neus komt. Soms kunnen zelfs oude bloedresten de neus verlaten.
Dit stopt meestal na enige tijd vanzelf. Het schoonhouden (spoelen) van de neus is zeer belangrijk. Dit kan gebeuren met een keukenzoutoplossing (zelf te maken door een afgestreken theelepeltje keukenzout op te lossen in een bierglas (2dl) met lauw water dat heeft gekookt). U kunt ook van uw arts instructie krijgen, hoe u dit het beste kunt doen. Door het spoelen zal de bekleding van de holten sneller genezen.

Is er een kans op complicaties?

Bij iedere operatie, ook een operatie aan de neusbijholten, is er sprake van enig risico. Er kan bijvoorbeeld een infectie optreden of een onverwachte bloeding. Daarnaast bestaat er altijd het risico van een letsel aan omgevende structuren: de oogkas en de schedelholte. In de praktijk komen complicaties bij een operatie aan de neusbijholten weinig voor.
 

Welk resultaat kunt u verwachten?

Hierover is niet zondermeer een uitspraak te doen, omdat er verschillende redenen bestaan voor het verrichten van een operatie aan de neusbijholten. Zie: “Wanneer is een operatie aan de neusbijholten nodig?”. Uw arts zal zo zorgvuldig mogelijk proberen in te schatten, hoe groot in uw geval de kans is op afname van de klachten. Ook het risico van complicaties zal hierbij worden meegewogen.Het kan voorkomen dat na een operatie aan de neusbijholten de klachten niet afnemen of dat de klachten later weer terugkomen.Bij sommige mensen zal dan vaker endoscopische neusbijholtechirurgie plaatsvinden. Indien uitgebreide medicamenteuze therapie en herhaalde endoscopische neusbijholtechirurgie geen effect hebben, wordt in sommige/zeldzame gevallen gekozen voor radicale Denker-chirurgie.
 

Slotwoord

Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen, dan kunt u op werkdagen, tijdens spreekuren, telefonisch contact opnemen met de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde via telefoonnummer (0341) 463566.